Triptiek van Eenzaamheid en Waanzin

Muziektheater Transparant brengt drie eenakters van de Britse componist Peter Maxwell Davies samen in één Triptiek van eenzaamheid en waanzin.

Miss Donnithorne's Maggot

Dertig jaar nadat ze op haar huwelijksdag door haar verloofde, een marineofficier, in de steek werd gelaten, voert Eliza Emily Donnithorne, in de eenzaamheid van Cambridge Hall in Sydney, nog steeds haar dagelijks - en nachtelijk - ritueel uit. Vooreerst verwelkomt ze de gasten op haar huwelijksfeest (1. Prelude), waarna ze herinneringen ophaalt aan vroegere en betere tijden (2. Miss Donnithorne's Maggot). Ze vertelt over haar zoektocht naar personages in de wereldliteratuur, die hetzelfde lot zijn beschoren zijn (3. Recitative), over hoe het droeve berusten in haar ellendige toestand (4. Her Dump) en hoe fier ze is op (de restanten van) haar bruidstaart, symbool van haar sexualiteit (6. Her Rant).
Ze verhaalt ook over de vernederingen die ze dagelijks moet slikken van de jongens die rond haar huis sluipen. Ze fantaseert dat ze één van hen, die op de marineofficier lijkt, zal gevangen nemen (7. Recitative) en uitendelijk herschept ze het moment van haar huwelijksdag, goed beseffend dat er nooit een huwelijk zal komen (8. Her Reel).

Vesalii Icones
In een dialoog met de cello, waarbij de cellist achtereenvolgens de identiteit aanneemt van een anatoom, Pontius Pilatus, Judas, een zelfkastijder, de heilige Veronica, enz., mediteert de danser bij de Veertien Kruiswegstaties. Tegelijkertijd vindt hij inspiratie in de veertien afbeeldingen van de spierstructuren uit Andreas Vesalius' De Humani Corporis Fabrica.
Bij de Achtste Statie wordt het miraculeuse beeld in Veronica's doek opgeroepen door de eerste vijf maten van de muziek op te nemen op een goedkope cassetterecorder en dit fragment op het einde van deze statie opnieuw af te spelen. Bij de Veertiende Statie -de Verrijzenis - laat de componist de danser terugkeren als Antichrist, en zet hij het publiek ertoe aan om de echte van de valse Christusfiguur te proberen onderscheiden.

Eight songs for a mad king
George III, of een man die denkt dat hij George III is, groet de schildwacht bij de paleispoort en belooft hem een kool te geven (1. The Sentry). Hij beeldt zich in dat hij een wandeling maakt in Windsor Great Park, tussen de bomen die hij zelf heeft geplant (2. The Country Walk). Wanneer hij zich terug bewust wordt van zijn onvrijheid, probeert hij zijn vink te leren zingen (3. The Lady-in-Waiting). In een volgende mentale uitstap ziet hij zichzelf zitten in een boot op de Theems (4. To be Sung on the Water). Hij tracht ook de koningin te bezoeken en herinnert zich de tijd toen hij met haar danste en de liefde bedreef (5. The Phantom Queen). Op een melodie die hij aan Händel refereert, spreekt de Koning over zijn dokters (6. The Counterfeit). De Koning citeert opnieuw Händel, zijn geliefkoosde componist, en daarna een foxtrot. Zo probeert hij zijn makke muzikanten een vals gevoel van veiligheid te geven, vooraleer hij zich overgeeft aan een aanval van waanzin (7. Country Dance). Uiteindelijk diagnostiseert de Koning zichzelf en richt hij zich tot zijn onderdanen (8. The Review).

20 jaar Muziektheater Tansparant

Een reactie van Eddy Frans

"We schrijven begin 1994. Het Vlaamse kunstendecreet erkent de sector van het ‘muziektheater’. Kameropera Transparant klopt aan de deur voor subsidies, maar men aarzelt. Iedereen voelt dat Transparant op een keerpunt staat, maar tussen wensen en realiteit liggen soms vele obstakels.

Als bevoorrecht getuige van het Vlaamse muziektheaterlandschap, lid van de beoordelingscommissie en toenmalig directeur van het Centrum voor Amateurkunsten (CVA) in Anderlecht, wilde ik niet alleen aan de zijlijn toekijken. De ambities en plannen van een piepjonge Guy Coolen, kersvers aangesteld als artistiek directeur van Transparant, boezemden mij intuïtief een groot gevoel van vertrouwen in. Ik bood hem dan ook graag het CVA-theater aan voor wat de vuurdoop moest worden van 'Transparant-nieuwe stijl'.

Er werd hoog gemikt: drie topwerken van Peter Maxwell Davies, verenigd in een ‘triptiek van eenzaamheid en waanzin’. Met een bijzonder beperkt budget werd een dreamteam samengesteld, van vrienden en zielsverwanten, om deze productie op te zetten: regisseur Ian Burton (dramaturg bij Robert Carsen), scenograaf Jan Thomaes, dirigent Etienne Siebens, choreograaf Thierry Smits, solisten Henk Lauwers en Mireille Capelle, danser Lucius Romeo-Fromm. Voor één dag was Anderlecht geen voetbalcentrum maar  place to be voor het muziektheater. Componist Peter Maxwell Davies woonde de première bij, werd geïnterviewd door Mark Delaere, en zag dat het goed was…  De première vond nota bene plaats op 1 april, dag van de ‘gekken’ maar dat jaar ook goede vrijdag. Een geschiktere symboliek  was nauwelijks denkbaar voor deze productie waarin waanzin ten top ten tonele werd gevoerd, naast het herrijzen, in Vesalii icones, van de danser als anti-christ.

Twintig jaar later is mijn intuïtie bevestigd: Transparant heeft mijn vertrouwen van in 1994 niet beschaamd. En ook artistiek gaat bij mij het verhaal verder: samen met nota bene Mark Delaere programmeer ik in september 2014 in het kader van het Vesaliusproject van Kunst Leuven opnieuw de Vesalii icones, in een topbezetting met o.m. cellist Pieter Wispelwey en videast Peter Misotten. Alles komt altijd terug.

Proficiat, Transparant !"

Eddy

Credits

• Compositie • Peter Maxwell Davies
• Dirigent • Etienne Siebens
• Ensemble • Prometheus Ensemble
• Regie • Ian Burton
• Solisten • Henk Lauwers / Mireille Capelle
• Choreografie • Thierry Smits
• Decor • Jan Thomaes
• Kostuums • Thorunn Jonsdottir
• Dans • Lucius Romeo-Fromm